Monday, May 17, 2010

Hnamze_titi (Culture_talk)

Chainis Inneih Dan
Hun engemaw atang khan Chainis hnamzia chi hrang hrang hi rawn tarlan ka duh thin a mahse ka puitling thei ngang lova, tuntum chu vanneih thlak tak maiin a chhan a thrat em avangin hemi chungchang hi ka rawn thaikawi ve dawn a ni.

January ni 23 zingah ka thianpa Simona sms ka hmu a, “Ka nupui neihnaah Mopa thrianah I trang duh em?” tih hi min rawh thawn a. Hmeichhia mopa thriana trang ka la hre ngai si lova min rawn sawm hi mak ka tih mai bakah a phurawm ka ti a, thil thleng zen zen lo a nih avangin phur takin Mopa thrian ah ka tran theih tur thu chu ka hrilh a.

Ka thrianpa Simona hi GIA hnuaia volunteer programme in kum 2007-2008 chhung khan ka thawhna universityah hian a rawn thawk ve a, tin, kan pawl a in an bawk avangin a rawn awmve chhung khan kan inkawm nasa hle a. Chainis nula ngaihzawng a nei a, February 3, 2010 khan Xi’anah an innei a, kei Mopa thrianah ka trang a. Kan pahnih hian foreigner tih takah Chainis hnamzia kan hriatloh mai bakah, inneih dan bik phei chu kan bang bo dun hle mai a. Ka hriat thiam theih chin a an tihdan kan han tarlang ange. Puithunna chi hrang hrang an ngah hle a mahse han tarlang tur chuan zir chian tur a tam deuh avangin ka rawn ziak dipdep lo ang. Tin, ka han tarlante hi a hmun a zirin a inang vek lo bawk.

Palai
Chainis inneih dan hi mizo inneih dan nen inanna awma, mipa chhungten palai kan tir an hian an ni pawhin an tirve a mahse hmeichhia an ni tlangpui.

Innei tura inhualna
Inneih hi rem thlap tur chuan, hmeichhia leh mipa pianni te an zir chiang anga chutah chuan an number inkawp dan a that chuan innei turin an inhaul ang.

Inneihni thlan
Inneihni thlan hi an uluk hle a, number inkawpkim dan atangin an zir chiang anga chutah chuan an inneih ni tur an ruat chauh ang…entirnan, number 3 te 31 te a thra.

Inneih Ni
Thangthar Chainiste hian sapram a inneih dan hi an la nasa ve hle tawh a a bikin inneih kawrah. A chang chuan ringtu nih miah lo te pawhin Biakinah inneihna hunserh an hmang thrin. ‘Wedding Planner’ (Inneih Buatsaihtu) an ruai a, heng mite hian Inneihna hmun cheimawite, thlalak te, inneih kaihruaitute/hunserh hmangtu (compere) an kutah a awm vek thin a, chuvang chuan innei turte tan hian hna a zangkhai phah hle. Tin, sap ho inneih angin Inneih kawrfual var monu hian a ha tlang pui a, a laklawhah kawrfual senin an thlak thin. Mopa in Envelope senah (Hongbao) pawisa thun engemawzat a buatsaih ang. Hemi tangkaina hi nakinah ka rawn tarlang ang.

Han Chainis danah hian inneih hi chhun dar 12 hma ngei ngei a tan tur a ni a, a chhanah chuan sana ban a chho zawnga a kal lai ngei a an inneih hian nupa tuak thar ten an nupa nun an hman tan dan a tha zawngin a kalah an ngai. Dan tlangpuiin zing dar 9 velah hian Moneitu chu monu inah monu lam turin a va kal a, monu in a thlen veleh chuan halpuah an hal chuah chuah a. Halpuah hian Moneituin monu in a thleng tih entirna a nih mai bakah thlarau thalo hnawhdarh nan an hmang bawk. Moneitu chu monu inah luh an tum anga, chhunglam atangin kawngkhar an lo kalh tlat ang. Chutah a kik vak vak anga luh an lo phal lovang. “Envelope sen (Hongbao) min pek phawt loh chuan kan hawng thei lo” an lo ti tlat anga, a lo buatsaihsa envelope sen chu a pe anga chutah an lungawi tawk a pek hunah Kawngkapui an kan tir chauh ang. Inchhung a luh hnuah chuan monu awmna ber room a zawng leh anga room hrang hrang kawngkhar chu a kik zel anga, kawngka hawn tir tur chuan Envelope sen chuan a tlawn zel angai ani. Monu awmna room a hmuh fuh hma chuan kawngkharah chuan a inlei hawn zel angai. Monu awmna room a thlen hunah Monu chu khumah a lo thu anga, pheikhawk sen a khing chauh a lo bun ang, mopa chuan a a pheikhawk khing chu a zawn hmuhsak a a buntir hma chuan room atang chuan a chhuahpui thei lo a ni. A tlangpuiin monu pheikhawk khing hi hmuh harsa deuhah an lo thukru thrin.

Pheikawk an inbuntir hnuah chuan Moneitu chuan monu chu pangpar bawr a pe anga, a hmangaih thu leh neih a duh thu te a hrilh ang. Tichuan, monu chhungte chuan artui chhum hi ‘bawl’ ah tui al tawka inchiah an rawn la anga, Mopa leh a thrian chu an ei tir ang. (he article ka ziah hnu ah thil ka hriat belh ah chuan artui hi thur, thak, kha, thlum pawlh khawm a chhum a ni a hemi ei hian nupa nunkawng hrang hrang a entir a ni, hlimni, trahni, etc)

Hemi hnuah hian Moneitu leh monu chuan monu chhungte thla an lak pui ang a, chumi hnuah chuan hunserh hmanna tur lamah an kal ang. A danah chuan monu hian lei lawng a rap tur a nilova chuvang chhuang mopa hian car chhungah pawm lut thrin. Amaherawh chu a innei a te duh dan te a remchan dan a zirah te a innghat. Inchhawng nga vel atanga inpawm thlak chu thil tih chi vak pawh a ni lo ve thei a, monu sa a thrat viau phei chuan mopa tan thil hautak tak a ni thei!!!

Inneihna hi a tlangpuiin restaurant lian tham deuhah an nei thin. Heng restaurant te hi ‘Inneih Hall’ atana hman nghal theih tura ruahman an ni tlangpui.

Monu leh Moneitu te chuan inneih chhim tura lo kalte chu kawngkharah an lo hmuak ang a, duhsakna inhlanna hun atan an hmang bawk.

Inneih hunserh
Chainis inneih danah hian mipui hriata an lawm hma in Publik Sekiuriti Biuraw ah sorkar phalna an la anga, sorkar atangin Inneih Sertifiket an nei phawt ang. Khawtlang hriata inneih erawh chu an remchan hunah an nei mai thin a, thangtharah chuan khawtlang hriatpui lem lova innei pawh tam tak an awm a ni. Khawtlang hriatpuia inneih hi an innei tak tak ani tih entirna leh a ti famkimtu a ni. Tichuan, hemi ni hian dar 11:56 velah te hunserh an tan thin, sana banin a chho zawnga a kal laiin!!

Chainis inneih hi a tlangpuiin a bengchheng thei hle…tunlai hla lar an play anga, an ri chhuai chhuai thrin. A chang chuan trawng pawh hriatthrat theiloh lek lek thrin. Inneih zungbun inbuntirte puithunna hranpa vak awm lovin an ti ve a, a chang chuan Inneih Sertifiket te an chhiarchhhuak ve thrin. Monu leh Moneitun ten zu no an dawm anga, ban inkhawkherhin an in ang, kunin chibai an inbuk ang.

Ka thrianpa hi Ringtu a nih avangin Baibul atrangin 1 korinth 13:4-8 kha keiin ka chhiarchhuak a, tin, a nu leh pain nupa tuak tharte an tawngtaisak bawk. Hunserh an hman zawh hian monu chuan a kawr a thlak ang a, kawrfual sen a rawn ha thung ang. Restaurantah a nih avaning mipuite chuan chaweina tur dawhkan theuhvah thuttir nghal an ni thrin a, Monu a inthlak hi chuan mipuite pawhin chaw ei an tran ve nghal thrin a ni.

Ei leh in
Hemi ni a eitur bik chhawhmeh hi uluk taka thlanchhuah an ni a, chi engzatnge chhawp tur thlengin awmzia an nei a ni. A tlangpuii chawhmeh chi riat vel an chhawp thrin a, a tawpah noodles nen avaiin pakua. A zat thuah hian an puithunna ah chuan number pariat (ba) hi alam danah vanneihna a kawk a, pakua (jiu) pawh hian thil rei sawiina ri nen a inan avangin number tha tak pahnih an ni.

Chawhmeh hian awmzia a neih avangin duhduh an hmeh thei lo, a tlangpuiin Nghapui mei – hausakna entirnan, vawksa ur hmin – thianghlimna (virginity) entirnan, arsa or sava sa- muanna (peace) entirnan, sangha- a hming lam hian tamtak sawina a kawk a chuvangin nupa tuak thar ten an mamawh zawng zawng an neih theih nan, ar ke te, fanghma te, lotus bulbal te leh thlai dang te.

Zu no tlak kual
Monu kawrsen rawn hak chhuah hnu hian, Chainis hovin ‘bai jiu’ zu var an tih bik chu monu leh moneitu chuan chaweina dawnkan tinah chuan an thiante lakah an lawm entir nan an rawn inkualpui ang. Dawhkan tinah mi 10 vel an thu thrin a, dawkan sawm chuang an thlawh kual chuan nupa tuak tharte chu a chang chuan an rui viau tawh thrin a ni.

Hmai hnawihsen
Province hrang hrangah tih dan a inang vek lova, tin, awmna khua a zir te pawh a ni bawk. Kan province Shaanxi ah hian Moneitu nu leh pa leh Monu nu leh pa te hi an hmai an hawihsen sak thrin. Rawngsen hi vanneihna rawng a nih avangin hemi ni pawh hian hlimna leh lawmna entirnan an biang chu rawngsenin an thairan sak nuan thrin a ni.

Inneih thilpek
An tihdan ah chuan Hunserh hmanna hmunah hian thilpek lo dawngtur bik an ruat a, a ni chuan lehkhabu a inchhawp anga, chutah chuan an thilpek chu a lo chhinchhiah thrin ang. A tlangpuiin pawisa faiin thilpek hi an pe a, Envelope sen chhungah pawisa chu thun thrin a ni. Inlaichinna a zirin pek tam leh tam loh chu a innghat a, dan tlangpuiah chuan cheng 100 an thun thrin.

Hun khar dan
Mipui tan chuan chaw eikhamah kan haw darh mai thin a, nupa tuak tharten kawngkharah min thlah liam leh thrin a ni.

Nupa khum
Nupa khum hi puan senin an khuh a, chumi chungah chuan, badam te, khawkherh te, nihawichi te, chithlumte an dah a, hmanlai phei chuan naupang ho an chen tir thrin. Nupa tuak tharte hian chi an lo tlah pun zel theihnan a duhsakna leh beiseina a entir a ni.

Tlipna
Chainis inneih dan hi hmun hrang hrangah a inang lova, tin, Pathian ringtu an nih phei chuan an hnamze kalphung an zawm kher lo thrin. Puithunna thuah pawh thangtharte chuan an hmanlai dan an zawh kim kher lo bawk.

Keima tawnhriat chinah han ti ve khanglang ila, Inneihni hian program indawt dan hi pakhat mah hriatlawk kan nei lova, ka thrianpa ka zawh lah in “ka hre lo” a lo ti ve zel bawk a. Thil kalphung hre vak lo chuan kan tluan ve thrak tho a ni. A hlimawm phian!! Ka thrianpa hi ringtu a ni a, a thriannu erawh hi a la ni lova, tin, zu no dawm kual a dawhkan tlawh kualnaah hian zu tak tak hmang lovin tui kan hmang a, mahse Chainis pa hian an hre hrang khawp mai a, kan no dawm chu min dah tir a, an zu no dawm lai atang chuan min intir tawk te pawh an awm. Meizial hi thil pawimawh tak a ni bawk a dawnkan tinah engemaw zat chhawp thrin ngei ngei a ni. Badam te, Nihawichi te leh chithlum te hian chithlahna lampang a entir a, chuvangin hengte hi a serh zinga a mei ang an ni!

Inneihni a intih ruih hi a tum thrin a, hei hian hlimna leh hnianghnarna a entir bawk. Sap hovin ‘Bottoms up’ an tih hi Chainis chuan ‘gan bei’ (no hulin) an ti a, an in ‘ganbei’ nasa thei hle!!! Rui tak takin an hawng a mahse buaina siam emaw, a phunglung fal nih chu zahawmna bo ah an ngai thung ani.


forthalaientu@17/2/2010

4 comments:

  1. A ngaihnawm hle mai, hnam hrang hrang hian tih dan hi kan nei theuh mai a, mi rama awm chuan an tihdan hriatsak ve te pawh hi a tha khawp mai,i ziak chipchiar a, a bengvarthlak hle mai. Ka awmna lam amite tih dan nen in ang pawh a awm nual.

    Chuan, engatinge english word ho hi mizotawng ang deuha i dah tlat, english word i hmang a nih chuan a nih ang ang khan ziak ta mai la, a pawmnahawm zawkin ka hria, a tawngkam ngau ngau lehlin a nih si loh chuan.. (eg. Telephone - Biakhlatna tih ang chi)

    ReplyDelete
  2. I ti lawmawm hle mai min lo chhiar sak a. Kan khua atrang hian blog hi kan hmu thei lova vanneih thlak takin ka thrianpa hian a VPN min share a ka ran post leh thei a ni.

    Chuan thil ziah dan tur hi fimkhur tawk dan tur hriatthiam a har khawp mai. Kan khuaah hian internet Pulis hian kan mail hi an chek reng a, sakhuana lam kaihhnawih trawngkam te hi kan hmang thra vak ngam lo a hring hran in. Tin, inbiakhlatna a kan inbiak pawhin Pathian hi a hmingpumin kan sawi ngai lo min ngaihthlak ruk avangin. Chuvang chuan keima sa himna tur ka ngaihtuah vangin saptrawng kha mizo trawng angin ka rawn sipel ta mai a ni. Ziah thiam a har a engchen nge saptrawnga dah a engchena mizo trawnga dah tur nge tih hi ka buai nasa thei khawp mai. Tin, mizo trawnga a tlukpui ka hriat loh vang te pawhin ka ziah pawlh ta nuk thrin a ni e.

    Nidangah chhiarnuam zawka ka ziah theih nan thurawn ka mamawh khawp mai.

    ReplyDelete
  3. i sawifiah takah chuan a nih tak chu mawle, ka hrethiam e. thank you

    ReplyDelete
  4. In publik Sekiuriti beuraw ho hi chu an khamawm ve thin ngawt mai ( hehe )

    Bai Jiu tlak kual lai tak khi thiana tan nawmna :-)

    ReplyDelete