MyUpdate 5-16 (April ‘08)
4th March’ 08
Rawngbawlpui duhtak te,
Hun hi a kal duak duak a, thla hnih chiah zirtirna hun kan lo nei leh reng tawh mai. Chhungte, thiante kan hmuh leh hun tur hi kan chhiar tawp thei dawn lo a nih hmel. Kan chanchin min lo chhiar sak thin ten in hlawkna in lo neih ve te min han hrilh thin a a lawmawm ka ti a, han ziah chhunzawm zel pawh min ti phur hle a ni tih ka han sawi hmasa duh a ni. April thla chhung a Pathian hruaina ka dawn te ka han ziak leh dawn a ni.
Mithite pual a Kut lawm: Chainiis ho kut pawimawh tak mai “Qing Ming Jie” an tih a saptawng chuan “Tomb Sweeping Festival” an tih mai chu April ni 5 khan lawm a ni a. Sorkar in chawlh chi hrang hrang an neih te a thlak danglam zarah tun kum atang hian he kut hi Sorkar chawlhah puan a lo nita a. Kan kut chi hrang hrang chanchinte klasrumah ka sawi fo thin avangin, a chawh rual nan a tha a ka hriat avangin he kut hi klasah ka tih pui ve a.
He kut hi mi chi hrang hrang hnen atanga ka ngaihthlak in an lawm dan a inang vek lem lo. A tlangpui in hetiang hi an lawm thin. Zingah thovin thlanmual lam an pan a, tichuan an chhungte, an pi leh pu boral tawh te, leh an chhungte thlan chu an phiat fai a. Mombati sen hi thlan lung sir ve ve ah an chhi a, hal rimtui te an hal bawk a. Ei tur tui hnai an chhungten ei ve se an tih te, zu tui tha te thlanah chuan an dah a, pawisa lem te, fridge lem te, lehkha chehmawi mihring lem te, car lem te, mobile phone lem te, TV lem te, an chhungten nei ve se an tih zawng zawng lem kha an hal ral a. Hetianga an hal ral hian an chhungte kha an khawvel awmnaah khan an retheih lutuk loh nan te leh ngei lova an awm nan an ti thin a ni. Chrysanthemum par hi thlanah chuan an dah bawk thin. Tin, khaw thenkhatah chuan hmeichhiaten thlan an phiahfai a thiang lova, an phiah ve chuan an sam a tuak vek turah an ngai. Tin, hemi ni hian thawmhnaw dum lampang an ha a, an lu ah puanvar an hreng a, tin, an kawrah Chrysanthemum par an tar bawk thin. Hetianga an sawngbawl zawh hian an pi leh pute hma ah chuan thingthi in vawi thum an bawkkhup (kowtow) a, tin, kutsuihin an lu an bu bawk a. Hei hi an zah entir nan an ti thin. Tin, he kut hi lungaihna ni a ngaih a ni a, thlanah chuan an tap vak vak bawk thin a ni a, an pi leh pute thlarau chu an bia a an chanchinte an hrilh bawk thin.
He kut chanchin hi ka hre tawh tho nain hetia klasrum a han tih tak ah chuan mi chi hrang hrang tih dan inang lo te hriat thar ka neih phah a ka hlawkpui phian a ni.
Ka nau Doris-I te khuaah zin: Kan Uni Foreign Affairs Office in kan khaw thenawm maiah zirtirtute a zin chhuahpui trumin ka kal ve thei lova. Vanneih thlak tak maiin ka zirlai pakhat hi kha mi khua atanga lokal kha a lo awm a. Tichuan, Mithite Pual kut chawlh hmang khan kan thawhpuipa Simon a leh a unaupa nen kan va zin ta a. Kan zin chhuah ni hian mi an tam lutuk a, ticket lak chhung leh bus a luh chhung pawh darkar hnih kan seng a ni. (Helai ramah hi chuan chawlh hlek chuan mi an zin sup sup a zin hi a buaithlak thei hle.)
Ka naute khua Zhou Zhi hi chhun dar 12:30 velah kan thleng a a nu leh pa unaupa ten min lo hmuak a. Chhunchaw min eipui a, kan eikham veleh Hotelah kan innghat nghal a. He mi ni vek hian an khaw bul hnaia zin veivakte ten an thlawh thin Louguantai chu kan va thlawh a. Vanneih thlak takin Simon a zirtirte kan va kalna khuaah hian an lo awm a chumi te nen chuan kan kal ho ta dial dial a. Confucius a zirtir Laozi-a temple kan thlawh hmasa a, chumi atang chuan Louguantai chu kan tlawh leh a. Hei hmunah hian mau (bamboo) park an siam a mau chi hrang hrang an dah a a nuam hle. Heta tang hian tlang kan lawn a, darkar thum dawn lai kan kal a, a hahthlak in a thui khawp mai. Kawng chanve ah chuan kirleh kan chak hle a mahse thil tih tan tawh tih zawh loh kan hre si a kan lawn ta tang tang a, a tawp kan thleng thei chu kan lawm hle.
Tlaiah ka thianpa zirlai nu leh pa ten chaweiah min sawm a, kan lawm hle. Lo nei mi an ni a, an tan fawreiner kan nih angin chaweia min sawm kha thil awlai tak a ni lo tih kan hria a, chuvang chuan a ropui kan ti a, vannei pawh kan inti hle. An eitur neih tha leh chawhmeh tuihnai tak tak te min rawh chhawp hnur mai a, thingtlang mi tan chuan an insenso nasat pawh kan ring. Chainiis kalcharah hian zu hi a pawimawh em em a, an mikhual tha te hlui hi an tih makmawh a ni. Keini pawh min hlui ve ngei a mahse an pa ber chu ka konvins thei hram a min in luih tir lo. Khawkherh ching khua an nih avangin khawkherh kan ei nasa hle. An chanchin ka hriat chak avangin ka tawng thiam ang angin an ka zawt ve a nuam an ti ve hle. Riak turin min sawm ve ngawng ngawng a mahse chu erawh chu kan tih puitling sak theih ta lo a ni.
A ni hnih na: A ram chhehvel awmzia kan hriat loh avangin ka nau Doris-I ah chuan kan innghat tawp a. A tukah chuan dar 9 ah bus stationah kan kal lehna tur khua, Heihe (Lui dum) khaw bus nghakin kan ding vang a. Mahse a rawn kal vat loh avangin Doris-i chuan a pa chu fawn in a va bia a. Tichuan, a rawn kal tur thu a sawi a kan lo nghak ta a. Kan beisei phak loh chuan Dorisi pa chuan Bus a rawn khal phei a, chu chuan min hruai tur thu a sawi a. Tichuan, chumi khua a kal va duh dang te kan nghak khawm a kan kal ta a. (Dorisi nu leh pa hian Bus an nei a, a pan a khalh a a nu conductor a ni nghal a ni.) He khua hi sorkarin ramsate a humhalhna khua a nih avangin a luh man ringawt pawh pakhat tan an pawisa in 40 ¥ lai a ni (230/-vel). Tichuan, ticket an lei sup sup lai chuan keini chu Dorisi pa hmelhriat neih that zarah kan pathum chuan a thlawnin kan lut leh ta dial mai a. Pathian min hruainaah mak ka ti tluang hle. Darkar thum kan tlan hnuah Heihe khua chu kan thleng a.
Kan tum ram kan thleng a, chaw te kan ei a riahna te kan tihfel velah, kan thlenin pa in an khua bul hnaia zin mite tlawh thin hmunah min hruaia. Tlang hmingthang tak “Thaibai” tlang bulthutah hian min dah a. Chumi tlang luhna chu thir kawngkhar leh thirlenin an hung a, a rukin kan lawn liam mai a, chumi tlang a lui luangah chuan kan kal mai a. Ka nau Dorisi chuan chutiang an kan lawn liam mai chu mak a ti hle mai a. Mahse a ni pawh chuan min zawm ve mai a.
Kan thlenin pa motor a min nghak reng kha kan haw tir a, luidung zawhin kan thlenna khaw lampang pan chuan haw zai kan rel ta a. Ka nau Dorisi bawk chuan mak a ti hle mai a, khatiang anga luidung zawh a haw tur chuan a lo ngaituah ngai lo a ni. Mahse kan han kal tak tak chu a nuam ti ber ber ah a tanga, fawreiner leh Chainiis ho in an lohna te a zir phah nasa a a lawm hle. Hetia kan haw kawngah hian pitar te tak te lui a insu haw tur hi kan nang fuh a, an inah kal kan dil a kan zui haw ta a. Thingtlang tak tak khawsak dan te kan hmuh phah a, a hlawk awm kan ti hle. Darkar hnih dawn lai kan kal hnu chuan thim hmulah kan thlenna khua kan thleng thei.
Zan lamah Pathian hnena inhlanna hun neih tha a kan hriat avangin kan pali chuan tawngtai inkhawm kan hmang. Ka nau pawh a inhawng hle.
A ni thumna: Kan haw tum ni hian kan awmna khua atangin bus kal remchang chang tura kan rilru kan siam laiin, Dorisi pa chuan min lam tura lokal a tum thu min rawn hrilh leh a. Kan hawna tur bus kan ngah pah chuan luidung chu kan fang leh a, chainiis hla te kan Pathian fakna hlate kan sa hova nuam ti takin kan hmang leh a. Tichuan, min lo hruai bus a lo thlenga kan zarah midang tamtak an haw ve bawk a. Ka naute khua kan thleng a, a nu leh pa’n chaw min ei pui leh a, hemi zawh hian bus stationah kan va kal a mi an tam lutuk a taxi in min thawn hawng a tluang takin kan awmna khua chu zan dar 8:30 velah kan thleng phei leh a ni. Pathian min hruaina a ropui kan ti a, kan beisei loh leh rinloh lamah mi thatna zar kan zo nasa a a ropui kan ti hle.
Lawmthu sawi nan: Class kan tan leh veleh kan naute kan zin chhunga min buaipuina avangin lawmthu sawi kan duh si a. Ni 11 tlai khan kan naute ho zawng chu chaw kan ei chhuah pui a, khawthlang nun an hriat nan tiin café ah kan hruai bawk a. Nuam ti t akin hun kan hmang ho. Kan naute pawh an lawm ve hle.
Chaw eiah min sawm: Kan Foreign Affairs Office a kan hotupa hian kar tin Taiji min zirtir thin a, hemi zarah hian inthianna tha tak kan neih phah hlawm a. Tichuan, ka thawhpui thian thenkhatte nen a nupui a chhungte inah chaw eiah min sawm hlawm a. An chhungkaw thlalak te kan en hova, Maozedong a sipai thlalak te kan en hova. An chhunkaw chanchinte, Cultural Revloultion lai a an awm dan te min hrilh a, nuam ti takin hun kan hmang hova. Hetianga an chhungkua a min sawm hi a lawmawm kan ti a ramdang mi ni mah ila nuam taka hun kan hman theihna tur leh Chaina ram mite nun thukzawk hriatna hun min siamsak niin kan hria.
Doris-i inpuanna: “never eat alone” tih lekhabu ka chhiarah chuan, hlawhtlinna rahbi pakhat chu ‘inlaichhinna” (relationship) leh “thilphalna” (generousity) a nih zia a ziaktu pa Keith Ferrazzi chuan a rawn tarlang a. He ngaihdan hian ka rilru a hneh hle a, tichuan ruahhmanna ka siam ve ta a. Inlaichhina tha ka neih belh zel theih nan tiin mi a tam thei ang ber chawei chhuah pui te, ka inah thingpui ina sawmah te tan lak ka tum ta a. Monday tlaiah hian Tennis, Simon a nen kan khel thina, mahse mikhaul a neih avangin kan inkhel thei lova. He hunah hian Dorisi, kan zirlai min zinpui tu kha chaw ei leh thingpui inah ka sawm ta a. Tichuan, ka ina a awm chhung chuan a a lawmthu leh a chanchin chi hrang hrang min hrilh ta a, a ropui ka tih em avangin ka han tarlang dawn ange.
“Pui, nula mawlmang te ka ni a, fawreiner thian hi ka nei ang tih hi ka suangtuah phak ngai lo. Hun engemaw ti lai atang khan ka pa in ka zirlaiah tan la turin min fuh nasa a, tichuan, ka rilru ka siam ta a. Saptawngah hian hmasawn ka duh avangin zak chung chungin I klasah khan I tanpuina ka rawn dil a. I free-talk ah khan ka lo kal a nasa takin min pui a, ka lawm a a mak pawh ka ti. Thian tha tak ka nei che hi ka lawm tak tak a ni. Pathian hnathawh a ni in ka hria”, a ti a.
Hetia Pathian hming a lam takah hian, engvanga Pathian tih ni a a hriat nachhan te ka zawt chhunzawm zel a. Ti hian a chanchin min hrilh ta a. “ Tlai khat chu eng kan neih loh avangin tih tur ka hre lova, ka thianpa ka fawn a, a ni chuan ringtu ho inkhawmna a a kal thu min hrilh a. Kal ve ka dil a, mahse a chang chang chauhva a kal thin avangin midang kal thin hnenah min inhmelhriattir a, (he a hmelhriat thar hi ka zirlai hlui chanchintha thehdarhna lama hma nasa tak a la mek a ni). Tichuan, chawlhni zingah chuan ringtu inkhawmnaah chuan min hruai ta a. Biakinah chuan thusawitu chuan, biakin la kal ngai lo vawikhat kalna ni ho zawng kha min din chuah tir a. Pulpit hmaah chuan min ko khawm a, min tawngtai sak ta a. Hetia min tawngtai sak lai hian mipui ho chuan hla an lo sa a, an hla sak thu ah chuan “Isuan a hmangaih che” tih hla hi a ni. Khatia min tawngtai sak a hlate an lo sa khan ka thinlung hi khawih lutuk a, ka mittui hi a tla zawih zawih a. Khatiang ang reng reng khan ka rilru hi khawihin a la awm ngai lo. Tichuan, kha mi ni atang khan Pathian hnenah ka nun ka hlan ta a ni, March ni 30 chawlhni khan. Inkhawm ho te ka hmuh khan an bula nuam ka ti a, min hmangaih a ni tih ka hre thei a ni” tiin min han hrilh ta a. A ropui ka ti lutuk hi ka ngaihthlak lai pawhin ka mittui a tla.
Tichuan, Pathian hnenah a nun a hlan atanga a nun lo danglam tak zel dan ka zawt chhunzawm zel a, heti hian min chhang leh a. “Pathian ka rin hma kha chuan, klasrumah thutpui te nen intih thiamloh nite kan nei thin a, khatiang hunah khan ka thin hi a rim thei lutuk a, mahse tunah chuan ka ngai pawimawh thei tawh lovin ka thin a rim tawh ngai lo reng reng, ka rilru in a nep em mai ka ti thei tawh. Tin, kan klasah hian hmeichhe ho hian min er lutuk a a chhan ka hre mai si lova, mahse kan klasah pakhatna ka nih zel thin vangin min lo er a ni tih ka hre chhuak ta a. Hetia ka hriatchhuah hnuah hian ka rilru a na tawh lo, an ni hian min er in min ngeih lo mahse, thiantha pawh nei lo mah ila, Pathianin min hmangaih tih ka hria a ka lawm ani. Tin, thil dang pakhat leh ah chuan, a hma chuan tanpui ngaite ka tanpui hian ka inchhuangin titha ka inti a ka chapo pui thin, mahse tunah chuan ringtu ka nih angin ka tihtur dik tak ka ti a ni tih ka hria a, ka inchhuang ngam tawh lo reng reng a ni,” tiin min hrilh a.
Dorisi nun a thil thleng zawng zawng a sawi hi thla khat pawh a tlin hma a a nuna a hmuh chuah te a ni a,ka ngaihthlak hian a ropui ka ti a, a ma tana tawngtaisakna te ka nei a. Dorisi nun a thil thlengah Pathianin ka tel lova thil a tih theihzia min hmuh chian tir hle in ka hria. Amaherawh chu a hnathawh te a par min hmuh tir a ni tih ka hria a Pathianah erawh chuan ka lawm hle thung a ni. Hetiang ang hmu tlak a min ngaih avangin Pathianah ka lawm ani. Tunah hian Awlimpik lo thleng tur avang hian sawkar a khirh thar em em mai a, Dorisi te pawhin chawlhni apiangin invennan an inkhawmna an sawn a ngai a. Tin, sawrkarin sakhaw zalenna kan pe che u a an ti a mahse ringtute zalenna an nei si lo hi ka nau hian hriattiam harsa a ti. Hetiang harsatna hi a la hmachhawn dawn chauh avangin tawngtaipui pawh a ngai hle.
Mt. Hua lawn: Pathianin helaia ka thawhnaah hian thian tha tak tak te min pe thin a, Germany nula fel tak mai nen hian kan inkawm ve thin a. Chaina ramah kum 7 a awm hnuin tun kum nipui chawlhah hian haw hlen turin a inbuatsaih a. Kan thian dun a kan hun hnuhnung lam a nih avangin tih tur kan dap a, tlang lawn duh hi tha viau a kan hriat avangin kan awmna atanga hla vak lo, darkar 1:30 vel tlanah hian tlang hmingthang tak mai Mt. Hua an tih chu ni 25 leh 26 khan kan lawn dun ta a. Ni 25 ni hian kan khua atangin zingah kan chhuak a, chumi tlang bulthut atang chuan tlai dar 2 atangin kan lawn tanin zan dar 8 ah Khawthlang lam hawi tlang chhip kan thleng a. A sang lai ber hi 2086.6 metres (6,845ft) a ni. Hetah hian Taoist Temple a awm a, chumi bulah chuan hotel ah kan thleng a, a boruak a dang hle. He tlang hi a ko em avangin hmun thenkhatte chu a hlauhawm hle. A tuk zing dar 5:30 ah thovin ni chhuak kan thlir a, tichuan dar 10 ah tlang chhip atang chuan kan haw thla leh a, kawng dangah haw in darkar 8 kan kal thung.
Kan tlanglawn hi kan hahpui duh hle a mahse hetiang anga hriselna tha min petu Pathianah hian ka lawm a ni.
Mahni in fuih thar: Tlem lai deuh atang khan ka nun hi ka chhut thin a, lawm lohna tur hi ka hmu ta fo a ni tih ka hmu a. Tichuan, engvanga lungawilohna tur hmu fo ta nge ka nih tih ka ngaituah a. Tah chuan Isua ah ka mit fu lovin keimah ka lo inbih nasa lutuk a, keimah ka lo indah ropui lutuk a ni tih hi ka hmu chhuak a. Chuti tak a ka pawimawhna chhan tur kha ka chhut a ka hmu si lo. Khawlai ka vah velnaah te ka hawi vel a kei ai a chan chhe tak tak mai kutdawhte, bawlhlawh bawm haite ka hmu a. Hengte hian enge sawisel an neih le…sawisel thei dinhmunah ding se kei aiin sawisel tur an ngah fe zawk awm si a. Kei chu nghei lovin, inchhung nuam takah ka awm a, an neih phak loh tha zawng zawng ka nei a, ei tur tha ka ei bawk a. Lawm lo tur ka nih loh zia ka hrechhuak thar nasa hle a. Tunah hian nitin hian thil hote te ah lawm ka zir thar leh ta a, nasa takin he ka ngaihtuahna sukthlek ka thlak hian min pui a keimah pawh ka hlim phah hle. Amaherawh chu nitin hian infuih thar reng erawh chu a ngai. Lal Isua grape hrui taka ka awm reng hi ka rahchhuahna tur a ni tih Pathianin min hriattir leh hi ka lawm hle.
Ka han ziak thui ta hle mai a, tlawmngai taka min lo chhiarsak leh turin ka han ngen a che u. Pathian zarah hian sawi tur hi rinai hian a lo tam ve thin a. In mi hriat rengna ah lawmthu ka han sawi nawn leh mawlh mawlh e.
Pathian ropui nan,
Puii
(Kan awmna hi kan fimkhur deuh avangin tawng thu ah te a fimkhur thei ang bera ziah a ngai a, min lo hrethiam turin ka han ngen a che u.)
